Aktualna sytuacja

24 stycznia 2024 roku Komisja Europejska zaproponowała zmiany w dyrektywie w sprawie Europejskich Rad Zakładowych (ERZ) w celu dalszego usprawnienia dialogu społecznego w UE. ERZ są organami informacyjno-konsultacyjnymi, które zapewniają zaangażowanie pracowników w decyzje dotyczące kwestii transnarodowych. Dotyczy to przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 1000 pracowników, działających w co najmniej dwóch krajach UE lub EOG.

Istotne informowanie i konsultacje z pracownikami w zakresie kluczowych decyzji dotyczących przedsiębiorstwa mogą pomóc w przewidywaniu zmian i zarządzaniu nimi, np. tymi związanymi z transformacją ekologiczną i cyfrową, które dotyczą rozwiązywania problemu niedoborów siły roboczej lub wprowadzanie nowych technologii. W kontekście transnarodowym Europejskie rady zakładowe mogą odgrywać kluczową rolę w tych aspektach.

Obecna Dyrektywa opisuje główne punkty procesu tworzenia ERZ oraz informowania i konsultowania pracowników w kwestiach transnarodowych. Proponowana zmiana ma na celu wzmocnienie roli ERZ poprzez ułatwienie ich tworzenia, zachęcania do przekazywania bardziej znaczących informacji i konsultacji, zapewniając, że posiadają one potencjał niezbędny do wykonywania swojej pracy. Ma także na celu wzmocnienie równowagi płci w ERZ.

W 2023 roku Parlament Europejski przyjął z własnej inicjatywy rezolucję ustawodawczą wzywającą Komisję do wzmocnienia roli i potencjału ERZ. Proponowana dzisiaj zmiana odzwierciedla polityczną determinację Przewodniczącej von der Leyen, aby odpowiedzieć na tego typu rezolucje wnioskiem ustawodawczym, przy pełnym poszanowaniu zasad pomocniczości i proporcjonalności i lepszego stanowienia prawa.

Główne zmiany zaproponowane przez Komisję obejmują:

• Przyznanie równych praw pracownikom międzynarodowych przdsiębiorstw działających w UE/EOG w zakresie składania wniosków o utworzenie nowej ERZ: wyjątki z obowiązującej Dyrektywy zostaną usunięte, umożliwiając 5,4 milionom pracowników w 320 międzynarodowych przedsiębiorstwach, które wcześniej już posiadały umowy zbioriowe, złożenie wniosku o utworzenie ERZ.
• Wyjaśnienie definicji kwestii transnarodowych: zapewnienie, że ERZ uzupełnia prace krajowych organów informacyjno-konsultacyjnych i nie pokrywa się z nimi. Jasna definicja ma kluczowe znaczenie dla ustalenia, kiedy należy konsultować się i poinformować ERZ.
• ​Zapewnienie terminowych i istotnych konsultacji z pracownikami międzynarodowych przedsiębiorstw w kwestiach ich dotyczących:
• Członkowie ERZ powinni otrzymać uzasadnioną odpowiedź na swoją opinię, zanim zarząd przedsiębiorstwa podejmie decyzję w kwestiach transnarodowych.
• Kierownictwo przedsiębiorstwa musi przedstawić uzasadnienie w każdym przypadku, nawet gdy poufność jest powoływana jako powód ograniczenia dalszego udostępniania informacji lub nieujawniania informacji w kwestiach transnarodowych.
• Zapewnienie ERZ niezbędnej zdolności do wykonywania swojej pracy: Umowy o ERZ muszą określać przydzielone zasoby finansowe i rzeczowe, na przykład w postaci ekspertów, honorariów za udzielanie porady prawnej i szkoleń.
• Wzmocnienie równowagi płci: za każdym razem, gdy (ponownie) umowa o ERZ jest (re)negocjowana, należy wprowadzić postanowienia umożliwiające osiągnięcie, w miarę możliwości, składu zrównoważonego pod względem płci. Obejmuje to wymóg aktywnego dążenia do równowagi płci w specjalnych zespołach negocjacyjnych, które są tymczasowymi grupami przedstawicieli pracowników negocjujących z przedsiębiorstwem umowę o ERZ.
• Poprawa dostępu do środków prawnych: Państwa członkowskie muszą informować Komisję o tym, w jaki sposób ERZ mogą wszcząć postępowanie sądowe i, w stosownych przypadkach, administracyjne. Państwa członkowskie są również zobowiązane do wprowadzenia skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych sankcji w celu wdrożenia Dyrektywy.

Parlament Europejski i Państwa członkowskie omówią propozycję Komisji dotyczącą zmiany Dyrektywy w sprawie Europejskich rad zakładowych. Po przyjęciu, państwa członkowskie będą miały jeden rok na włączenie dyrektywy do prawa krajowego. Nowe przepisy zaczną zatem obowiązywać dwa lata później. W tym dwuletnim okresie strony będą mogły dostosować swoje umowy o ERZ do zmienionych wymogów.