EWC hakkinda temel bi̇lgi̇ler

Değişimin öngörülmesi ve yönetilmesi konusunda her düzeydeki çalışanların ve temsilcilerinin anlamlı katılımı, iş kayıplarının azaltılmasına, istihdam edilebilirliğin sürdürülmesine, rekabet gücünün artırılmasına ve sosyal refah sistemleri ve ilgili uyum maliyetleri üzerindeki etkilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Avrupa Çalışma Konseyleri (EWC’ler), kuralları 2009/38/EC1 sayılı Avrupa Çalışma Konseyleri Direktifi’nde (“yeniden düzenlenen Direktif”) belirtilen, çok uluslu şirketlerdeki AB merkezli çalışanları temsil eden bilgi ve danışma organları, sosyal diyaloğa ilişkin kapsamlı bir politika çerçevesinin önemli bir parçasıdır.

Bilgi edinme ve danışma hakkı, 2000 tarihli AB Temel Haklar Şartı’nda (Madde 27) düzenlenmiştir. Avrupa Birliği’nin İşleyişine İlişkin Antlaşma (TFEU) aynı zamanda yönetim ve çalışanlar arasındaki sosyal diyaloğu teşvik eder (Madde 151) ve sosyal ortakların rolünü tanır (Madde 152).

EWC’ler, çok uluslu şirketlerdeki AB merkezli çalışanları temsil eden organlardır. Bunlar aracılığıyla, iki veya daha fazla Üye Devlette faaliyet gösteren teşebbüslerin veya teşebbüs gruplarının çalışanları, kendilerini etkileyen ulusötesi konularda bilgilendirilmeli ve onlara danışılmalıdır. EWC’ler, özellikle değişen iş dünyasında, tek pazar dahilinde ekonomik ve sosyal hedeflerin uzlaştırılmasında önemli bir rol oynamaktadır.EWC’ler aynı şirketin veya grubun farklı Üye Devletlerdeki çalışanları arasında bir bağlantı oluşturur ve bu kuruluşlar içindeki merkezi yönetim ile işçi temsilcileri arasında etkili diyaloğu mümkün kılan bir yapı sağlar.

EWC’lere ilişkin AB yasası, giderek daha fazla ulusötesi kurumsal karar alma süreci ile çalışanların ulusal olarak tanımlanmış ve ulusal olarak sınırlandırılmış bilgi ve danışma hakları arasındaki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Şirket kararları ulusötesi düzeyde alındığında, ulusal bilgilendirme ve danışma sistemi, farklı Üye Devletlerdeki çalışanların girdileri organize etmelerine ve bu ulusötesi konulara ilişkin görüşlerini veya endişelerini birlikte dile getirmelerine olanak sağlamaz.

EWC’ler, olası çözümlerin paylaşılması, bunların uygulanmasının kolaylaştırılması ve işveren tarafından yapılan stratejik seçimlerin etkisinin arttırılması amacıyla, çok uluslu büyük şirketlerin karşılaştığı ulusötesi zorluklara ilişkin ortak bir anlayışı ve çalışanların karar alma sürecine katılımını teşvik eder.

Mevcut verilere göre, 2021 yılında Avrupa Ekonomik Alanı’nda (AEA) faaliyet gösteren 3676 çok uluslu şirket, Direktif kapsamında bir teşebbüs veya teşebbüsler grubu oluşturmuş olup, AEA’da 30 milyona yakın işçi istihdam etmektedir.55 Avrupa Çalışma Konseyleri veya Çalışan temsilcileri ile merkezi yönetim arasında varılan ulusötesi bilgi ve danışma anlaşmaları yaklaşık 1000 şirkette^[1] faaliyet göstermektedir.

EWC’lere sahip şirketlerin sayısı son yıllarda nispeten istikrarlıydı. Yeni kurulan EWC’lerin esas olarak yeniden yapılanma (birleşmeler) nedeniyle feshedilenlerin yerini almasıyla birlikte, yeni kurulan EWC’lerin kabul oranı ve genel EWC sayısı yeniden yapılanmadan bu yana önemli ölçüde değişmedi.

Günümüzde büyük çokuluslu şirketlerde çeşitli türde bilgi ve danışma anlaşmaları bir arada mevcuttur:

-1996 öncesi anlaşmalar (‘gönüllü anlaşmalar’): bu anlaşmalara sahip teşebbüsler Direktife tabi değildir. Bu anlaşmalar, süreleri sona erdikten sonra taraflarca ortaklaşa yenilendiğinde veya revize edildiğinde, 1994 Direktifi’ne (veya yeniden düzenlenen Direktife) tabi olmaya devam etmez;

– 2009-2011 aktarım döneminde imzalanan veya revize edilen anlaşmalar: bu anlaşmalara sahip olan teşebbüsler, anlaşmaların imzalandığı/revize edildiği tarihte geçerli olan kurallara (yani 1994 Direktifini aktaran kanunda belirtilen kurallara) tabidir. Daha sonra taraflarca yenilendiğinde veya revize edildiğinde, bu anlaşmalar değişen Direktife tabi olmaya devam eder);

– 2009 Direktifi veya 1994 Direktifi (ve 2009-2011 aktarım döneminde revize edilmemiş) veya 2009 Direktifi kapsamında akdedilen anlaşmalar: Bu anlaşmalarla yapılan taahhütler, yeniden düzenlenen Direktife tabidir.

– Bilgilendirme ve danışma prosedürleri: Taraflar, EWC yerine, yeniden düzenlenen Direktifin 6(3) Maddesi kapsamında bir bilgilendirme ve danışma prosedürü oluşturabilirler.

EWC’ler, şirketlerin genel merkezleri AB dışında olsa bile, bir AB/AEA Üye Devletinin yetki alanı altındaki şirketlerde kurulabilir. 58 En fazla sayıda EWC, genel merkezleri Amerika Birleşik Devletleri (170), Almanya (124), Fransa (102), Birleşik Krallık (92), İsveç (69), Hollanda (58), İsviçre (48), İtalya (38), Finlandiya (37), Belçika (36), Japonya (31) merkezli çok uluslu şirketlerde bulunmaktadır.

Faaliyet sektörlerine göre, EWC’lerin çoğunluğu büyük metal, hizmet veya kimya çokuluslu şirketlerinde yoğunlaşmıştır.

Genel olarak, EWC’ler tüm sektörlere eşit şekilde yayılmamaktadır. Avrupa Sendikalar Enstitüsü’ne[2] göre sektörler arasındaki EWC sayısındaki farklılığın ana nedeni, bunların farklı özellikleridir:

• Şirket büyüklüğü;
• Çalışanların yoğun olarak bulunduğu yerlerde (fabrikalar veya üretim tesisleri) faaliyet gösteren şirketler, işçi organizasyonunu kolaylaştırır
• İşgücünün farklı Devletlere dağıldığı sektörlerdeki (örneğin inşaat veya ulaştırma endüstrileri) şirketler EWC’ler kurma eğilimindedir.

İşgücünün farklı Devletlere dağıldığı sektörlerdeki (örneğin inşaat veya ulaştırma endüstrileri) şirketler EWC’ler kurma eğilimindedir.

Bir EWC’yi çalıştırmanın genel yıllık maliyeti, EWC’nin yapısına ve düzenlenen toplantı sayısına bağlıdır. EWC çalışmalarının yoğunluğu arttıkça, kapsamlı bir yeniden yapılanma devam ederken bu maliyetler sıklıkla artar. 2018 Komisyon değerlendirmesi, yeniden düzenlenen Direktif kapsamında bir EWC’nin işletilmesi için aşağıdaki maliyet tahminlerini oluşturmuştur: yalnızca EWC’lerin işletimi için sabit maliyetler ve ortalama yıllık işletme maliyetleri 160.900 EUR’dur. Çalışanların EWC ile ilgili faaliyetlerde harcadığı zamanın dikkate alınmasıyla, yeniden düzenlenen bir EWC’nin yıllık ortalama toplam maliyeti 240.000 EUR veya EWC’ye sahip ortalama bir şirketin cirosunun %0,009’udur^[3].

---

^[1] EWC ETUI veritabanı

[2] De Spiegelaere S.; Jadodzinski R. (ETUI) (2015) 2015 yılında Avrupa çalışma konseyleri ve SE çalışma konseyleri Gerçekler & Göstergeler

^[3] SWD(2018) 187 son, s. 37.